DEHB ve Depresyon (1)
12-14 Yaş
DEHB küçük yaşlarda hareketlilik, dikkat gerektiren görevlerde sebat etme güçlüğü ve dürtüsel davranışlar ile başlayan, ergenlik döneminde motor hareketlilik azalsa da diğer alanlardaki problemlerin genellikle sürme eğiliminde olduğu nörogelişimsel bir bozukluktur. Tanı klinik değerlendirmeye ek olarak aile ve okuldan alınan gözlem notları ile konmaktadır. Zeka testi gibi ek değerlendirmeler sıklıkla öğrenme becerilerinin belirlenmesini amaçlamaktadır. Akademik, sosyal ve aile hayatında yaşanan güçlüklerin bireyin işlevsellik düzeyine olumsuz etki edecek düzeye ulaşması halinde tedavi planlaması yapılmaktadır.
DEHB'li bireyler zevk aldıkları işleri yapmakta güçlük çekmezken (bilgisayar oyunları, film seyretmek gibi), ancak görev kapsamında tamamlanması gereken 'sıkıcı' olarak tanımlanabilecek işlerde yaşıtlarından daha fazla zorlanır, bu sırada dikkatleri kolaylıkla çelinir, işlerini organize etme ve planlama konusunda zorluklar yaşarlar. Örneğin DEHB'li bir öğrenci sevdiği oyunda seviye atlamak ve puan kazanmak için saatlerce bilgisayar karşısında kalabilirken, pek sevmediği matematik dersinin ödevini çok kısa sürede tamamlayacağını düşünerek sürekli erteleyebilir (ne kadar süre alacağını kestirmekte zorluk-organizasyon/planlama becerileri), ödevi yaparken ufak seslere bile dönüp bakmak (dikkatin çelinebilirliği), sık sık bahanelerle masadan kalkmak (dikkat sürdürmekte zorluk) gibi davranışlar sergileyip ödevi düşündüğü sürede tamamlayamayarak ödevsiz okula gitmek zorunda kalabilir. DEHB'li çocuklarda dürtüsel davranışlar akran gruplarına uyum sağlamayı zorlaştırabilir. Ayrıca dikkati sürdürme ve davranış kontrolünü sağlama konusundaki güçlükler nedeniyle oyunun kurallarına uyum gösteremeyebilirler. Bu durum uygun davranışsal müdahaleler ve tedavinin gerçekleşemediği hallerde akran ortamından dışlanma, zorbalık mağduru olma ve ergenlik döneminde ise uzun süredir devam eden akademik ve sosyal güçlüklere ikincil olarak benlik saygısında düşme ile sürebilir. DEHB'li çocuk ve ergenlerde en sık psikiyatrik eş tanılardan biri depresyondur.
Depresyon ise çökkün duygudurum, hayattan keyif alamama, enerji azlığı, karamsarlık, uyku ve iştah problemleri, dikkat ve konsantrasyonun azalması, değersizlik ve suçluluk duyguları, ölüm düşünceleri gibi belirtilerin en az iki haftadır devam ediyor oluşu ile kendini gösterir. Depresyonun seyrinde de bozulmuş dikkat, organizasyon, planlama becerileri görülebilir, azalmış ilgi kaybı, motivasyon eksikliğine sık rastlanır.
