Rıza ve Cinsel Rıza Hakkında Çocuklar ve Gençlerle Nasıl Konuşulmalı, Nelere Dikkat Edilmeli?

Rıza, bir şeyi kabul etmek veya bir şeye izin vermektir. Cinsel rıza, cinsel aktiviteye katılmayı kabul etmektir. Rıza, tüm kişilerin dahil olduğu zaman söz konusu olan bir kavramdır.

• Katılmak için özgürce seçim yapmış olmak
• Açık ve hevesli bir şekilde katılmak istediğini söylemek
• Her an fikrini değiştirebilmek ve bu karara saygı gösterilmesini sağlayamak
• Uyanık, bilinçli ve mantıklı olmak bu rıza kapsamına dahildir.

Çocuklar ve Gençlerle Rıza Hakkında Konuşmak Neden Önemlidir?

Çocuğunuz birinin rızasını almayı ve birine rızası olduğunu göstermeyi öğrendiğinde, hazır olduğunda sağlıklı, saygılı, güvenli cinsel deneyimler yaşaması daha olasıdır. Çocuklar küçükken, onlarla bu konularda yapılan konuşmalar, büyüdükçe açık ve doğrudan konuşmalar yapabilmeniz için zemin hazırlar. Çocuğunuz küçükken, ona cinsellikle ilişkilendirmeden rıza hakkında fikir verebilirsiniz. Çocuğunuz büyüdükçe de, cinsel rıza hakkında daha açık ve doğrudan konuşmaya başlayabilirsiniz.

Çocuklar ve Gençlerle Rıza Hakkında Konuşmak İçin İpuçları

Çocuğunuz kaç yaşında olursa olsun, zor konular hakkında konuşmanıza ve zor konuşmalar yapmanıza yardımcı olabilecek bazı stratejiler vardır.

1. Fırsat bulduğunuzda küçük sohbetler yapın. Rıza gibi şeyler hakkında "büyük konuşmalar" yanıltıcı olabilir, bu nedenle fırsatlar ortaya çıktığında en iyi şekilde yararlanmak genellikle en iyisidir. Örneğin bir kitap, TV şovu veya filmde, rıza hakkında bir konuşma başlatmak için kullanabileceğiniz bir sahne olabilir. Çocuğunuz bunun hakkında konuşmak istemiyorsa, yine de kısa bir sohbet etmek istediğinizi söyleyebilirsiniz.
2. Çocuğunuzun ne bildiğini veya ne düşündüğünü öğrenin. Açık uçlu sorular bunu yapmanıza yardımcı olabilir. Örneğin, "Yakışıklı prensin, uyurken öptüğü Uyuyan Güzel hakkında ne düşünüyorsun?" veya "Han Solo'nun Prenses Leia'yı bir köşeye çekip onu öpmesi hakkında ne düşünüyorsun?" gibi.
3. Yanlış bilgileri düzeltin ve bazı şeyleri açıklayın. Çocuğunuzun anlayabileceği bir dil ve örnekler kullanmak önemlidir. Küçük çocuklar için açıklamanız kişisel sınırlarla ilgili olabilir. Örneğin, 'Kimin seni kucaklayacağına, öpeceğine veya gıdıklayacağına sen karar vermelisin. Bu, senin bedenin. Rahatsız veya korkmuş hissediyorsan hayır diyebilirsin." Daha büyük çocuklar ve gençler için cinsel rıza konusunda daha açık olabilirsiniz. Örneğin, "Bir ilişkin olsa bile, karşındakinin bir yakınlaşma için onay verdiğini varsayamazsın. Bunu sormak her zaman önemlidir.”
4. Çocuğunuzun soruları olup olmadığını kontrol edin. Çocuğunuzun soruları varsa ve ne söyleyeceğinizi bilmiyorsanız, sorduklarından memnun olduğunuzu, cevabı bilmediğinizi ve bunrı araştırıp öğrenerek ona geri döneceğinizi söyleyin. Ve sonra çocuğunuzu aydınlattığınızdan emin olun.

Okul Öncesi Yaşlardaki Çocuklara Rıza ile İlgili Fikirlerin Tanıtılması

Daha küçük yaştaki çocukların, cinsellikle tanışmanın çok öncesinde rıza hakkında bilgi edinmelerine yardımcı olabilirsiniz. Diğer insanların sınırlarına saygı duyarken kendi kişisel sınırlarını öğrenmesi, bunun bir parçası olabilir. Küçük çocuklara rıza kavramını tanıtmanın bazı pratik yolları şunlardır:

• Çocuğunuzun dokunma konusundaki tercihlerine saygı gösterin. Örneğin, çocuğunuz öpüşmemeyi, sarılmamayı veya birinin dizine oturmamayı seçerse, bunun sorun olmadığını ona bildirin. "Kızım/oğlum, ...... Teyze'yi/Amca’yı öpmek istemiyorsan sorun değil" diyebilirsiniz.
• Çocuğunuza diğer insanların sınırlarına saygı duymayı öğretin. Örneğin, çocuğunuz üzgün olan bir arkadaşına sarılmak isteyebilir ama arkadaşı bunu istemiyorsa, insanların "hayır" cevabını dikkate almasını öğretmelisiniz.
• Çocuğunuzun rızasını isteyin. Örneğin, çocuğunuza resimlerini sosyal medyada paylaşmanın kendisi için uygun olup olmadığını sorabilirsiniz. Çocuğunuz "hayır" derse veya farklı bir imaj paylaşmanızı tercih ederse, seçimine saygı gösterin.
• Kendi kişisel sınırlarınız konusunda net davranın ve çocuğunuza iyi bir örnek olun. Örneğin, tuvalete giderken mahremiyete ihtiyacınız varsa, bunu çocuğunuza açıklayın ve dışarıda beklemesini isteyin.
• Çocuğunuza dokunmak için "iyi nedenler" hakkında bilgi verin. Örneğin, "Bir doktor veya hemşire vücudunu görmek isteyebilir. Bu iyi bir sebep, ama sadece ben de oradaysam." veya, "Vücudunun güneşte yanmasını önlemek için şimdi sana güneş kremi sürüyorum." gibi açıklamalarla ona dokunulmasının nedenlerini açıklayın.

Okul Öncesi ve Okul Çağındaki Çocuklarda Rıza ile İlgili Fikirleri Pekiştirmek

İlkokul yıllarında çocuklar için rıza, saygı ve kişisel sınırlar hakkındaki fikirleri pekiştirmek için yukarıdaki ipuçlarının birçoğunu kullanmaya devam edebilirsiniz. Bu yaş grubundaki çocuklar için rıza hakkında konuşmak ve rıza göstermek için bazı yeni fırsatlar da olabilir. Örneğin:

• Çocuğunuza, arkadaşına hayır demesini öğretin. Çocuğunuz bir oyun buluşmasına veya pijama partisine gitmek istemiyorsa, bu, çocuğunuzun hayır deme pratiği yapması için bir şans olabilir. Örneğin, "Zeynep'in evinde uyumaman sorun değil. Bunun yerine akşam 9'da seni alabiliriz." gibi onu rahatlatacak tekliflerde bulunun.
• Çocuğunuz soyunurken veya tuvaleti kullanırken mahremiyet istiyorsa, duygularına saygı gösterin.
• Çocuğunuz için ergenliğin fiziksel değişiklikleri başladığında, vücudu hakkında yorum yapmaktan kaçının. Ayrıca akrabalarınızdan ve arkadaşlarınızdan yorum yapmamalarını istemeniz gerekebilir.
• Çocuğunuzun bir sosyal medya hesabı varsa, onunla resim paylaşımı hakkında konuşun. Çocuğunuz diğer insanların resimlerini paylaşmak istiyorsa, her zaman önce sorması gerekir. Aynı şekilde bir başkası, çocuğunuzun resmini paylaşmadan önce ondan izin istemelidir. Çocuğunuz hayır demekten çekinmemelidir.
• Çocuğunuzun arkadaşları ve arkadaşlıkları hakkında konuşun. Çocuğunuza, arkadaşlarında değer verdiği nitelikleri ve arkadaşlarının onlara değer verdiği ve saygı duyduğu işaretleri sorabilirsiniz. Bu, saygılı ilişkiler fikrini tanıtmanın bir yolu olabilir.

Gençlere Rıza Konusunda Net Olmak

Ergenlik çağındaki çocuğunuzun cinsel konularda rızasının olup olmadığını belirtmesi ve karşısındakinin rızasını almayı bilmesi gerekir. Sohbetleri başlatmak için günlük anları veya TV şovlarından, filmlerden, kitaplardan ve medya hikayelerinden örnekler kullanmaya devam edebilirsiniz. Ancak konuşmalarınız artık doğrudan rızaya odaklanabilir. Örneğin:

"Bu kişi, kendisine dokunulduğunda rahat görünüyor mu?"

"Karakterin rıza istediğini hiç görmedim. Bir insan nasıl rıza istemeli?"

"Sence karakter, sarhoşsa uygun şekilde onay verebilir mi?" gibi konu açıcı cümleler kullanabilirsiniz.

Referans: Suitable for 2-18 years Consent and sexual consent: talking with children and teenagers. https://raisingchildren.net.au/pre-teens/development/puberty-sexual-development/sexual-consent-how-to-talk-with-children-teens Erişim tarihi: 16.11.2021