Stresin hayatlarımızda oldukça yaygın bir faktör olmasıyla birlikte; günümüz dünyasında giderek yaygınlaştığı da yadsınamaz bir gerçektir. Tüm yetişkinler gibi çocuklar da hem doğal afet ve savaş gibi ağır stresörlerden hem de ailenin ekonomik durumu ve aile içi hastalık gibi daha sık maruz kalınan stres faktörlerinden etkilenir. Bu onlarda davranışsal bozukluklarının gelişmesine neden olabilir. Yetişkinler kolayca yaşadıklarını anlamlandırarak stresle baş etme yöntemleri geliştirirler, peki çocuklar bu deneyimlerden neler öğrenir ve nasıl tepki verirler?
1. Yaygın aile içi stres faktörleri, davranışsal bozukluklarla yakından ilişkilidir. Özellikle 2 ve 6 yaş aralığı çocuklarda stres faktörlerine daha fazla maruz kalmak; çocukların gerginlik, korku, endişe gibi anksiyete semptomları göstermelerine ve salgırganlık, hiperaktivite gibi dışsallaştırma sorunları geliştirmelerine sebep olabilir.
2. Ebeveynlerin anksiyete seviyesi, çocuklar ve stres faktörleri arasındaki etkileşim açısından büyük bir öneme sahiptir. Yüksek anksiyete seviyesi; çocukların, vücudun birincil stres hormonu olan kortizol seviyelerinde artışa neden olur. Bu da ebeveyn anksiyetesinin yalnızca çocuğun davranışları üzerinde değil, vücudunun biyolojik yanıt sistemi üzerinde de büyük etkisi olduğunu gösterir.
3. Ebeveynlerin direkt olarak etkilendiği stres faktörleri; çocukları, kendilerinin direkt olarak maruz kaldığı stres faktörlerinden çok daha derinden etkilemektedir. Çocuklar kendilerini direkt olarak ilgilendiren okul değiştirmek ve akranlarıyla tartışmak gibi stres faktörlerinden çok, ebeveynlerini iş durumu ve ekonomik durum gibi direkt etkileyen stresörlerden etkilenmektedir. Davranış bozukluğu geliştirme riski de ebeveynlerin bu stres faktörleriyle baş etme şekli ile doğrudan ilişkilidir.
Referanslar:
1. How do Stressful Experiences Impact Children? (Erişim Tarihi: 10.05.2021)
2. Fields, A., Harmon, C., Lee, Z., Louie, J., & Tottenham, N. (2020). Parent's Anxiety Links Household Stress and Young Children's Behavioral Dysregulation. Developmental Psychobiology, 63(1), 16-30. doi: 10.1002/dev.22013