Çalışma Belleği (Working Memory)

Beynin ön lobunun yönetiminde olan yürütücü işlevlerinden biri olan çalışma belleği, görsel veya işitsel bilgiyi algılama, akılda tutabilme ve eş zamanlı olarak bu bilgiyle zihinsel bir işlem yapabilme becerisi olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla, zihnimizdeki bilgileri akılda tutabilmeyi ve kullanabilmeyi gerektirir.

Fark edilebileceği gibi, karmaşık görevleri gerçekleştirirken bilgiyi akılda tutmayı sağlayan bu yapı için:

Bir sınıf ortamı veya online (uzaktan eğitim) platformda bu alanda sorun yaşayan bir çocuk için bunun ne kadar zorlayıcı olacağını tahmin etmek çok da zor olmasa gerek... Şimdi, bir sınıf ortamı veya online (uzaktan eğitim) platformu hayal edin ve bu alanda sorun yaşayan çocukların neler yaşayabileceğini kısa süreliğine bir düşünün:

Her İki Ortamda da:

• Verilen yönergeyi çabucak unutur.
• “Öğretmen ne dedi? Ne yapacağız?” şeklinde düşünmeye başlar.
• Öğretmenin ne dediği aklında kalmadığı için etrafına bakar, birşey yapamaz ve/veya arkadaşından yardım ister.
• Sınıf hızına göre yavaş kalır.
• Öğretmenin ne dediği aklında kalmadığı için bireysel desteğe ihtiyaç duyar.
• Ödevini/kitabını eve götürmeyi unutur.

Çalışma Belleği Zayıfsa:

• Düşük akademik başarı
• Yetersiz hatırlama
• Grup çalışmalarında geride kalma
• Yönerge takip etmede zorlanma
• Görevi yarım bırakma
• Yaptığı işte yerini kaybetme
• Verilen görevlerde bilgiyi işlemleme ve kaydetmeye yönelik sorunlar yaşama
• Hangi görevde olduğunu hatırlayamama gibi sorunlar çoğunlukla gözlemlenir.

Çalışma Belleğinin, yorulduğu anda daha çok zorlanacağı ve çocuktan her şeyi bir anda yapması beklendiği takdirde onun da güçlük yaşayacağı akılda tutulmalıdır. 

Sınıf veya Online (Uzaktan Eğitim) Ortamında Sorun Yaşayan Çocuklar İçin Neler Yapılabilinir?

• Sunulan bilgi miktarını azalmak
• Yapacağı işi (ödev v.b.) küçük parçalara ayırmak
• Her görevi adım adım yapmasına yardım etmek
• Yönergeleri adım adım, kolaylaştırarak vermek ve birkaç defada tekrarlamak
• En önemli noktaları fark ettirmek ve bu noktaları özetlemek
• En önemli noktaları tekrar etmek
• Çocuğun işlemleyeceği bilgiyi sadeleştirmek, basitleştirmek
• Çocuğun, ne yapacağını unuttuğu her anda soru sormasını teşvik etmek, destekleyici olmak
• Çocuğun bir göreve başlamadan önce önemli bilgileri tekrar etmesini istemek
• Bir seferde birden fazla istekte bulunmamaya özen göstermek ve ancak bu istek gerçekleştikten sonra başka isteklerde bulunmak
• Tahtadan/ekrandan bilgi geçirme (yazı yazma) gereğini azaltmak, gerektiğinde çocuğa yazılısını veya görselini sunmak
• Bilgiyi hafızada tutmaya yönelik stratejiler öğretmek (örn. hatırlatıcı ipuçları, gruplama, görselleştirme, hikayeleştirme v.b.)
• Hatırlatıcı materyal kullanımına izin vermek ve buna teşvik etmek
• Çocuğun özel ihtiyacına göre ona özgü uygulamalar yapmak (örn. Sınıf çalışmasında öğretmen tarafından kontrol edilmiş, onaylanmış renkli not kartlarını kullanmasına izin vermek gibi).

Bu uygulamalardan size uyanlar seçilebilir ve öncelik sıralamasına konulabilinir; birkaçının uygulanması halinde bile, çocuğun bir rahatlama yaşayacağı ve sınıf ortamı veya online (uzaktan eğitim) eğitimde daha çok varlık göstereceği öngörülmektedir. Bu tür uygulamaların birkaçı, sınıf ortamı veya online (uzaktan eğitim) eğitimin dışında evde de uygulanabilir niteliktedir.

Uzm. Psk. Ayça Uslu Pelin