Duygusal Olarak Sağlıklı Çocuklar Nasıl Yetiştirilir?
‘’Birine bağımlı olmak’’ mutsuzluğa neden olur. Araştırmalar, bu tür bağımlılığın aileden öğrenildiğini ve nesiller boyu aktarıldığını göstermektedir. Bağımlılık, bireylerin sağlıklı gelişimini engeller.
Ebeveynler bağımlı davranışlarda bulunduklarında, ki çoğu zaman bunun farkında olmazlar; çocuklarına da bu davranış biçimini iletmiş olurlar. Bağımlılık öngörülemez ancak önlenebilir. Atabileceğiniz en iyi ve bağımlılığı önleyici adımlar, çocuğunuz ve kendiniz için benlik saygısını ve iletişimi güçlendirmek için çalışmak, çaba göstermektir.
Çocuklar kim olduklarını, ihtiyaç ve duygularını nasıl belirleyeceklerini, değer verebilmeyi ve iletişim kurmayı ebeveynleriyle etkileşimleri yoluyla öğrenirler. Bu nedenle, çocuklarınızla nasıl iletişim kurduğunuz kimliklerinin oluşması için kritiktir ve büyük ölçüde benlik ve benlik saygısı duygularının ne kadar güvenli olduğunu belirler. Çocuklarının bağımsız düşünebilen yetişkinlere dönüşmelerine izin veren ailelerin özelliklerini şöyle sayabiliriz:
- Düşüncelerin, duyguların ve gözlemlerin özgür ifadesine izin verirler.
- Herkes için eşitlik ve adalet ilkesini gözetirler.
- Sağlıklı iletişim kurarlar.
- Makul kurallar koyarlar.
- Besleyici ve destekleyici bir yaklaşım içindedirler.
- Sağlıklı sınırlar koyabilirler.
- Problem çözme yeteneğine sahiplerdir.
Ebeveyn olarak, çocuğunuzun bağımsız bir yetişkine dönüşmesini sağlamak için 7 temel öneriye göz atalım:
1. Bilgi ve ifade özgürlüğüne izin verin
Sağlıklı ailelerin ve hatta kurumların, ülkelerin temel özelliklerinden biri, düşünce ve gözlemleri ifade etme özgürlüğüdür. Tam tersi durumdaki ailelerde sırlar ve konuşma kuralları yaygındır. Sırların bulunması ve ifade özgürlüğünün kısıtlı olması, çocuklara korku duymayı, algılarından ve kendilerinden şüphe duymayı öğretir. Çocuklar doğal olarak her şey hakkında meraklıdırlar. Bu sağlıklıdır ve teşvik edilmelidir, duygu ve düşüncelerini ifade etmek isteyen bir çocuk susturulmamalıdır.
2. Çocuğunuza saygı gösterin
Saygı göstermeniz, onu dinlemeniz ve ciddiye almanız anlamına gelir. Bu, kim olduğunu anlamasına yardımcı olur, duygu ve düşüncelerinin değerli olduğunu ve dinlemeye değer olduğunu hissettirir. Söyledikleriyle aynı fikirde olmak zorunda değilsiniz, ancak anlamak, ona saygı duyduğunuzu ve kendisine saygı göstermeyi öğrettiğinizi gösterir. Çocuğunuzla nezaketle konuşun. Benlik saygısı için yıkıcı olan eleştiriden kaçının. Bunun yerine, arzu ettiğiniz davranışı övün. İsim koymadan veya eleştirmeden onaylamadığınız davranışın olumsuz sonuçlarını açıklayabilirsiniz, örneğin, ”Banyoda yarım saat kalman bencil ve düşüncesizce bir davranış!’’ yerine “Banyoda yarım saat kalman beni ve ev halkını biraz kızdırıyor, seni beklemek zorunda kalıyoruz.’’ diyebilirsiniz. Çocuğunuza saygıyla yaklaştığınızda, o da başkalarına saygıyla davranacak ve gelecekteki ilişkilerinde de aynı şeyi bekleyecektir.
3. Çocuğunuzun duygularını kabul edin
Birçok insan öfke, şikâyet, üzülme ve hatta heyecanlanma gibi duygulara etrafındakilerin izin vermediğinden şikâyet eder. Çünkü bize büyürken duygularımızı bastırmamız öğretilir. Bu yerleşik bakış açısı ileride ilişkilerde sorun yaşamaya ve depresyona neden olur. Ebeveynler bazen iyi niyetle ‘’Üzülme, sesini yükseltme, aşırı tepki gösterme’’ der, oysa ki, çocukların duygularını ifade etmelerine izin vermek sağlıklı bir çıkış noktası sağlar.
Duyguların rasyonel olması gerekmez, ayrıca onları “düzeltmeniz” de gerekmez. Bunun yerine, çocuğunuzu rahatlatın ve ona nasıl hissettiğinden bahsetmek yerine, onu sevdiğinizi ifade edin.
4. Çocuklarınızın sınırlarına saygı gösterin
Çocukların düşüncelerine ve duygularına saygı göstermek, sınırlara saygı duymanın bir yoludur. Ayrıca, çocukların eşyalarına, alanlarına ve mahremiyetlerine saygı gösterilmelidir. Postalarını veya günlüklerini okumak ya da arkalarından arkadaşlarıyla konuşmak saygı sınırlarını aşan davranışlardır.
5. Çocuğunuzun yaşına uygun kararlar almasına izin verin
Bağımlı kişiler, karar vermede ve ilişkilerde birbirine bağımlıdırlar. Çocukların problem çözme ve karar vermeyi öğrenmede desteğe ihtiyaçları vardır. Ebeveynler genellikle uç davranışlarda bulunurlar; ya tamamen bağımsız bırakırlar veya her karara müdahale ederler. Çocuklar ve ergenler erken yaşta sorumluluk almayı öğrenmeli, sorumlulukları konusunda kimseye güvenmemesi veya ‘’sırtını dayamaması’’ gerektiğini bilmelidir. Bazı çocuklar sürekli kontrol edilerek veya şımartılarak, bağımlı hale getirilir ve kendi seçimlerini yapmayı öğrenmez, bazı çocuklara ise ebeveyn rehberliği olmaksızın sınırsız özgürlük verilir.
Çocuklar kontrole karşı koyarlar çünkü öz-denetim ararlar. Bağımsızlık için ısrar etmeleri doğaldır, bu bir isyan değildir ve teşvik edilmelidir. Yaşa uygun olarak konan sınırlar, onlara kendi kendilerini kontrol etmeyi öğretir. Kanatlarını test etmeye hazır olduklarında, kendi kararlarını vermelerine, hata yapma ve öğrenme özgürlüğüne yardımcı olacak rehberliğe ihtiyaçları vardır.
6. Makul, öngörülebilir, kurallara sahip olun
Kurallar, kuralların olmadığı veya kuralların katı, tutarsız ve keyfi olduğu evlerde büyür. Çocukların güvenli, öngörülebilir ve adil bir ortama ihtiyacı vardır. Kurallar ve cezalar keyfi, sert veya tutarsız olduğunda hatalardan öğrenmek yerine, çocuklar öfkeli ve endişeli olurlar ve ebeveynlerine, otoritelerine ve diğerlerine güvenmemeyi öğrenirler. Kurallar açık ve tutarlı olmalıdır.
Neyin önemli olduğu ve makul olanın ne olduğu çocukların yaşına göre değişir. Yaşı büyük olan çocuklara kuralları açıklanmalı, ebeveynini sorgulamasına izin verilmelidir. Araştırmalar fiziksel cezaların yetişkinlikte duygusal sorunlara yol açabileceğini göstermiştir. Eğer ceza vermek isteniyorsa, en etkili cezaların makul, insancıl ve yapılan yanlışın doğal sonuçlarıyla yüzleştiren türde olduğu bilinmektedir.
Referans: How to Raise Emotionally Healthy Children.
https://psychcentral.com/lib/how-to-raise-emotionally-healthy-children/
Erişim tarihi: 14.07.2020